Koordensystemen kunnen per groep verschillen. Er zijn groepen die bij de koorden gebruik maken van de kleuren van de Braziliaanse vlag (groen – geel – blauw) of de kleuren aanhouden zoals bij judo. Wij hebben een ander systeem. Dit systeem is ontwikkeld in de jaren ’70 door Mestre Zulu (capoeira groep: Beribazu – Brasilia).De kleuren beschrijven de tocht van de slaven en verwijzen naar diverse goden (Orixás) volgens diverse Afrikaanse geloven (Candomble / Umbanda). Hieronder een overzicht van de kleuren en hun ‘betekenis’,
Blauw: Zo beginnen we met blauw (dat staat voor de overtocht van de gevangen Afrikanen (slaven) naar Brazilië, in dit geval). De overtocht was natuurlijk overzee. Dit is het domein van Iemanja (godin van o.a. de zee). De kleur van deze Godin is blauw.
Bruin: Deze staat voor aarde…het harde werk, door de slaven, op het land voor een ‘senhor’ (baas). Hierdoor verdween elk gevoel van vrijheid. Beschermer van hemel en aarde is Xangô (god van donder, bliksem en vuur). Kleur van deze Orixá: Bruin.
Groen. De kleur staat voor het woud (regenwoud / bossen). Op zoek naar vrijheid vluchtten veel slaven het oerwoud in. In het oerwoud zijn diverse gemeenschappen gevormd van gevluchte slaven, quilombos genaamd. De grootste was Quilombo dos Palmares. Het was een belangrijk symbool van verzet tegen de slavernij en onderdrukking. Het toont moed en vastberadenheid van de ontsnapte slaven om te vechten voor hun vrijheid. God van het woud is Oxossí. Zijn kleur natuurlijk 😉 groen.
Geel: De slavernij wordt geleidelijk afgeschaft. Lei de Ventre Livre (1871): Als eerste worden de kinderen van slaven in vrijheid geboren (als in zoet water). De vrijheid van de kinderen leidt tot marginaliteit/criminaliteit/verval (als in een waterval). Orixá van zoetwater en watervallen is Oxum. Haar kleur is geel.
Capitães de Areia (1937 – kapiteins van het zand). Zoals beschreven in het boek van Jorge Armado. De vrije geboren kinderen moeten overleven… ze komen samen op het strand en slapen in oude schepen.
Paars: Volgende fase in de afschaffing van de slavernij is de “Lei de sexagenário” (28 september 1885). Slaven van 60 jaar en ouder waren vanaf dat moment ‘vrij’. Nog iets nieuws (een nieuw leven) opbouwen op deze leeftijd was echter moeilijk. Ze kenden de vrijheid (als de wind) maar de uitdaging om te overleven was als een storm. Godin van storm en wind is Iansa en heeft als kleur paars.
Rood: Op 13 mei 1888 werd uiteindelijk de “Lei Áurea”(gouden wet) ondertekend door Prinses Isabel. De slavernij was afgeschaft. Deze fase staat voor de vrije ‘slaaf’ op zoek naar overleving. Aangezien er nog veel sprake was van vooroordelen en rasicme was het (letterlijk en figuurlijk) een hele strijd (als in oorlog). Ogum is de god van o.a. oorlog. De kleur van Ogum is rood.
Bij Batuque Capoeira is rood het hoogste koord.
Het koordensysteem van Mestre Zulu heeft na rood ook nog Wit. Onze ‘familie-groepen’ in Fortaleza gebruiken dit koord wel. Mestre EMA (Everaldo Monteiro de Assis – leraar van Mestre Vladimir heeft nu het witte koord). Het toevoegen van het rood-witte en witte koord is na 2005 gebeurd, daarvoor was rood het hoogste. Bij Batuque is dit zo gebleven (vooralsnog…).
Wit (vervolg):
De vrije (zwarte) burger heeft een hele weg bewandeld om hier te komen. Hij staat nog laag in de sociale hiërarchie. Hij heeft geleerd van zijn geschiedenis en creëert zijn eigen (sociale) identiteit. Daarmee krijgt hij een plek in de samenleving. Wit is de kleur van een onbeschreven blad (denk aan mogelijkheden). De orixá Oxalá is de eerste en meest belangrijke god. God van de puurheid, vrede en schepping (ook van de mens). Het laatste koord… wit, de kleur van Oxalá.
OVer de koorden en daarbij behorende ‘titels’ bij Batuque Capoeira: Bij groen ben je “aluno graduado” … soort afgestudeerde leerling. Je kent de brede basis van Capoeira (naast een compleet spel met bewegingen heb je ook de nodige ervaring als speler en bespeel je de instrumenten en kan een roda leiden.) Bij groen-wit: instrutor (beginnend leraar die helpt met de lessen). Bij geel en geel-wit ben je “Professor”. Je bent dan “officieel” een leraar. Paars en Paars-wit: Contra-Mestre (bijna Meester in de sport). Bij rood ben je Mestre (meester).
Note:
Vaak worden Orixás vereenzelvigd/geïdentificeerd met heiligen. Er zijn diverse religies en soort van mixen daarvan (soms noodgedwongen) zoals Umbanda. Ogum wordt soms gezien als Sao Jorge (Joris en de draak). Dit verschilt trouwens ook erg per regio (in Brazilië), net als de bijbehorende kleuren ook kunnen verschillen (vb. In Bahia is de kleur van Ogum blauw en Iansa wordt vaak in het rood afgebeeld).
